GRA TË SHQIPËRISË NË ITALI
Gra të Shqipërisë në Itali. Reflektime, dëshmi, emocione.
Kanë kaluar më shumë se tridhjetë vjet nga fillimi i emigracionit shqiptar në Itali dhe nëse sot shqiptarët përfaqësojnë një nga komunitetet historike më të mëdha dhe më të integruara në indin socio-ekonomik italian, kjo është edhe falë kontributit të grave.
Një univers femëror i larmishëm, i shumanshëm, ku energjitë, talentet, inteligjencat dhe profesionalizmat e ndryshme lëvizin në sfondin e një origjine, identiteti dhe historie të përbashkët.
TEATRI KOMBËTAR SI ÇELËS LEXIMI
E përjavshmja WE e “Confronti” i ka kushtuar një numër të posaçëm Teatrit Kombëtar e Shqipërisë. Midis materialeve të shumta do të veçoja video-opinionet e: Ismete Selmanaj Leba (shkrimtare e gazetare), Fioralba Duma (aktiviste e promovuese e kulturës italo-shqiptare), Ornella Darova (Studente Phd në Economics University of Pennsylvania), Edmond Budina (regjisor e aktor), Mauro Geraci (antropolog kulturor në Universitetin e Mesinës).
Përfitoj nga rasti të falënderoj stafin e “Confronti”, dhe drejtorin e saj Claudio Paravati, për vëmendjen që u kushtojnë temave shqiptare.
Numri përmban edhe shkrimin tim me titull: “Teatri Kombëtar si çelës leximi“.
NUK DUKESH SHQIPTAR 2.0
nga Dardo Veleno.
Sapo u ul e kuptoi menjëherë se gruaja përballë kishte dëshirë për të folur. Ia ndiente vështrimin tek i ndiqte lëvizjet ndërsa zinte vend për t’u rehatuar. Ftesa plot mirësjellje e gruas për ta vendosur xhupin në poltronën e lirë, me zë të ëmbël e buzëqeshje simpatike, nuk bëri gjë tjetër veçse ia konfirmoi përshtypjen e parë. Por nuk i erdhi keq, edhe ai kishte nevojë të shkëmbente dy fjalë.
ROMA, LA MIA NUOVA CITTÀ
Alla città di Roma ogni definizione sta stretta. Te ne accorgi appena arrivi. Ti convinci quando cominci a conoscerla. “Roma, una bella città?“. Banale, anche se vero. “Roma capitale d’Italia?”. Esatto, ma geograficamente asciutto. “Roma città d’arte?”. Giusto, ma riduttivo. “Roma, meta turistica?”. Semplicemente ai confini dell’offesa.
PERËNDIA E MIGRANTËVE
Përvoja fetare e imigrantëve përbën pa dyshim një përmasë pak të eksploruar e ndonjëherë të keqkuptuar. Vënia e saj në qendër të tre kërkimeve shkencore është meritë e autorëve dhe kuratorëve të vëllimit “Il Dio dei migranti. Pluralismo, conflitto, integrazione” (Perëndia e migrantëve. Pluralizëm, konflikt, integrim) përgatitur nga Maurizio Ambrosini, Paolo Naso, Claudio Paravati (shtëpia botuese Il Mulino, 2019). Studimet për imamët e xhamive italiane, për ortodoksët rumunë e për fytyrat e ndryshme të krishterimit midis imigrantëve përfaqësojnë një hap përpara në rrugëtimin njohës të një shoqërie shumëkulturore e shumetnike si ajo italiane.
“PIRAMIDA E PEZULLT”
“Piramida e pezullt” është një reportazh i shkurtër që flet për ndërtesën e Tiranës ku dikur ishte Muzeu i diktatorit shqiptar Enver Hoxha. E përuruar në fund të viteve 1980, pak vite pas vdekjes së tij, shfaqet sot krejt e braktisur, ndonëse nuk kanë munguar në kohën e pluralizmit orvatje për ripërdorim, ristrukturim, në mos për shkatërrim.
INTEGRIMI SI PËRDITSHMËRI
– shqiptarët në Lacio dhe Romë –
Shqiptarët në Lacio dhe në kryeqytetin italian gjenden tashmë larg fazës së dikurshme të emergjencës, që evokon eksodet dramatike të shumë viteve më parë. Përvoja e shqiptarëve në krahinën qendrore italiane, pavarësisht problemeve specifike që kanë, tregon rrënjosje dhe integrim përgjithësisht pozitiv. Ky është fryt i normalizimit të statusit migrator të arritur në terren nga shqiptarët, domethënë në marrëdhëniet e punës, në shkolla, në pallate, pra në përditshmërinë e jetës.
Në këtë përfundim ka mbërritur Osservatorio Romano sulle Migrazioni, që sapo ka botuar raportin XIII, të përgatitur nga Idos, qendra studimore e kërkimore dhe Instituti i Studimeve Politike “S. Pio V”. Raporti, nëpërmjet analizës së studiuesit Antonio Ricci, përshkruan një sërë aspektesh interesante të pranisë së qytetarëve shqiptarë në Lacio e në Romë.
NGA ISLAMI NË EUROPË TEK ISLAMI EUROPIAN
Në epokën e fake news, të histerive mediatike e të dukurive virale në internet është e vështirë të trajtosh tema delikate si islami dhe integrimi në vendet europiane, që duan para së gjithash kërkimin e së vërtetës, analiza të qeta e refleksione kompetente. Natyrisht, ndërlikimet e trashëguara dhe ato të sotmet nuk ndihmojnë aspak. Rreziku është që gjithçka të përfundojë në një debat që përzien në një enë lloj lloj përbërësish: politikë, socialë, kulturorë, mediatikë, me ndjenja kolektive, duke prodhuar një qull pashije e të hidhur në rastin më të mirë ose të pështirë e helmues në rastin më të keq.
Libri i botuar në italisht “Nga islami në Europë tek islami europian. Sfida e integrimit” (Dall’islam in Europa all’islam europeo. La sfida dell’integrazione), përgatitur nga Mostafa El Ayoubi e Claudio Paravati (Carocci, Romë 2018) ndjek një rrugëtim të ndryshëm në një përmasë të ndryshme e mbledh firma prestigjioze që merren me fenë, islamin, dialogun ndërkulturor e migracionin. Fija e kuqe që i përshkon të gjitha kontributet në libër është njohja që, nga një anë mbush një lakunë historike, e nga tjetra mundëson luftën ndaj paragjykimeve ndaj islamit. Por njohja duhet të jetë e ndërsjellë e duhet shoqëruar nga mirëkuptimi, që është edhe arti e aftësia intelektuale për të kuptuar e justifikuar Tjetrin në rrafshin shpirtëror e të ndjenjave, pa rënë në kurthin e strucit për të mos parë problemet që shtrohen në tryezë. Përveç kësaj, qasja korale e adoptuar nga kuratorët i ofron lexuesit çelësa të ndryshme leximi mbi raportin midis Europës e islamit, një argument jashtëzakonisht kompleks.