Diskutime, refleksione, shkëmbime idesh, për rolin dhe situatën e grave e vajzave shqiptare, në Shqipëri e në Itali: një nismë e mirë dialogu – e hapur për të gjithë të interesuarit – që ofrohet me rastin e prezantimit të librit “Donne d’Albania. Tra migrazione, tradizione e modernità”.
Ka një fije të padukshme që e lidh romanin “Ujdhesa e askujt”, të shkrimtarit Mehmet Elezi, me veprën e fundit të tij “Adn-ja e korbave”. Fija kalon nga natyra e njeriut, herë dramatike, herë tragjikomike, për t’u ndalur në fund në kundërshtitë e saj të thella, ku paradoksi fatal nuk gjen shpjegim as tek instinktet kafshore.
Pavarësisht se rrëfimtari e deklaron që në fillim se romani nuk do të jetë narrativë e një aventure, por aventurë narrative, lexuesi mezi pret të mësojë se ç’i ndodh atij tipit rreth të tridhjetave, që zbret shkallët e stacionit të metrosë së New York-ut, tek kryqëzimi i avenysë së 7-të dhe rrugës 40 në Manhattan, por që i zhytur në leximin e gazetës nuk ia vë veshin njoftimit për aksidentin e ndodhur diku në Brooklyn.
Asgjë nuk më befasoi derisa mbërrita para pallatit tim në Tiranë. Turma me shqiptarë me prejardhje nga vende të ndryshme të botës, komunikimet në gjuhë të ndryshme me shqipen si lingua franca, pritja e gjatë në aeroport, radha me tipa që të kalojnë përpara pa të pyetur, radha me tipa që tregojnë për fitime parash, duartrokitja çliruese kur avioni preku tokën.
Ishte prezantim libri por u shndërrua në moment refleksioni për kohën e totalitarizmit shqiptar, pasojat e tij deri në ditët e sotme dhe rolin e kulturës në Shqipërinë aktuale. Në librarinë Fandango të Romës erdhën plot dashamirës të letërsisë shqiptare për të dëgjuar fjalët e Fatos Kongolit, autorit të romanit “Jetë në një kuti shkrepësesh”, që tani vjen në duart e lexuesit italian, me përkthim të Caterina Zuccaro, me titullin “La vita in una scatola di fiammiferi” (Rubbettino Editore).
Shkrimin “Restaurimi i Kështjellës” të Xhaxhait e pata printuar për arsye se studime të tilla parapëlqej t’i lexoj në letër. Ka një sërë karakteristikash të tekstit si citimet, bibliografia, fjalët kursive, shënimet, shenjat e pikësimit, nënvizimet, e të tjera marifete filologjike, që praktikisht të detyrojnë ta kesh tekstin përballë në tërësinë e vet, për ta zotëruar e kuptuar më mirë. Pasi e mbarova, shkrimin ia dhashë një mikut tim për ta lexuar *.
